Artıq bir neçə ildir ki, paytaxtda istismara yararsız və qəzalı vəziyyətdə olan binalarda yaşayan sakinlərin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması, o cümlədən şəhərin ümumi görünüşünə xələl gətirən yaşayış evlərinin sökülərək yeniləri ilə əvəz olunması prosesi aparılır.

Baku.ws xəbər verir ki, qanunvericiliyə əsasən, mənzili sökülən şəxslərə ya kompensasiya ödənilir, ya da evi başqa bir mənzillə dəyişdirilir. İkinci hadisə nadir hallarda baş verdiyindən tikinti şirkətləri daha çox vətəndaşlara kompensasiya ödəməyə üstünlük verirlər. Bəzən isə kompensasiya məbləği MTK-larla ev sahibləri arasında narazılıq yaradır.

Buna səbəb tikinti şirkətlərinin mənzillərin hər kvadratmetri üçün dəyərindən az məbləğ ödəməsidir. Belə ki, onlar satışa çıxardıqları evlərin kvadrat metrini alıcılara 2000 AZN-ə təklif etdikləri halda, sakinlərin plana düşən mənzillərinin kvaratmetri üçün ödəniləcək məbləği 1500 AZN dəyərində müəyyən edirlər. Bundan sonra aralarında fikir ayrılığı yaranan və uzlaşmayan tərəflər aylarla və illərlə davam edən məhkəmələrdə görüşməli olurlar.

Azərbaycanın Rieltorlar Birliyinin sədri Elnur Azadov isə baş verən problemin səbəbini tikinti şirkətlərinin inşaata çox vəsait sərf etməsi və qazanclı çıxmaq üçün kompensasiya məbləğini azaltması ilə əlaqələndirir:

“Tikinti şirkətləri xərcləri çox olduğu, eyni zamanda daha çox gəlir əldə etmək üçün bu günə qədər 1500 AZN prinsipi ilə davam etməyə çalışırlar. Ev sahibləri ilə MTK-lar arasında da bu təzadlıq da məhz bu səbəbdən yaranır. Qanunvericilikdə hər bir vətəndaşın evi üçün onun istəyinə uyğun kompensasiyanın ödənilməsi yer alıb. Ya alternativ əmlak verilməlidir, ya da ki müəyyən razılaşma əldə edilməldir. Kompensasiya qiymətinə gəlincə isə, bununla bağlı qanunvericilikdə standart məbləğ müəyyən edilməyib”.

Daşınmaz əmlak üzrə ekspert Ramil Osmanlı isə yeni binaların premium layihələr olduğunu, sökülən tikililərin isə inşaat standartlarına cavab vermədiyini, nəticədə isə kompensasiya məbləğinin iki dəfə az olduğunu vurğulayıb:

“Bəzən kompensasiya müəyyən edilərkən ərazi üzrə bazar qiyməti nəzərə alınmadan həyata keçirilir. Nəticədə vətəndaşlarla MTK-lar arasında problemlər yaşanır. Məsələn: “Sovetski”ni misal götürsək, oradakı fərdi evlər yaşayış minimumlarına cavab vermir. Həmin ərazidə isə inşa edilən yeni tikililərin böyük əksəriyyəti premium layihədir. Onların inşasında keyfiyyətli tikinti materiallarından istifadə edilir. Həmçinin ərazi üzrə satış qiyməti müəyyənləşdirilir ki, bu da qiymətlərin yüksək olmasına şərait yaradır”.

Ekspert Bakının mərkəzi və ətraf ərazilərində plana düşən evlərin kompensasiya məbləğlərini də açıqladı. Bu məbləğ mənzilin hər kvadrat metri üçün 1500-2000 AZN aralığındadır:

"Yaşayış binalarında kompensasiya o halda insanlara ödənilir ki, onlar həmin ərazidəki evdə yox, başqa bir yerdən ev alıb yaşamaq istəyir. Bu halda Bakının mərkəzində kompensasiya məbləği təqribən 2000 AZN civarında müəyyənləşdirilir. Mərkəzdən qismən kənarda isə 1500 AZN, Nərimanov və Yasamal rayonlarında isə rəqəmlər 1500-2000 AZN arasında dəyişir. Həmin ərazidə MTK-ların satışa çıxardığı evlərin hər kvadrat metrinin qiyməti isə 1600-2200-2300 AZN aralığındadır".

Alternativ tədbirlər arasında isə ən optimal variant ərazi üzrə bazar qiymətləri öyrənilməklə kompensasiya məbləğinin müəyyən olunmasıdır. Son zamanlar dövlət köçürmələr zamanı daha çox əvəzləşdirmə prosesi həyata keçirir. Yəni yaşayış sahəsi əvəzinə yaşayış sahəsi, mənzil əvəzinə isə mənzil təklif edilir.

Bu üsul özəl layihələrdə də tətbiq edilsəydi, daha yaxşı olardı. Nə MTK-larla sakinlər arasında nə fikir ayrılığı yaranardı, nədə ki illərlə davam edən məhkəmə prosesləri narahatlığa səbəb olardı.