Bu gün güclü və müasir orduya malik olmaq, hər bir dövlətin milli təhlükəsizliyinin təməl sütunlarından biridir. Lakin çağdaş dünyada ordu quruculuğu təkcə hərbi gücün artırılması ilə məhdudlaşmır; bu proses həm də beynəlxalq standartlara uyğun strukturlaşma, hüquqi çərçivə, etik prinsiplər və texnoloji modernləşməni əhatə edir. Beynəlxalq təhlükəsizlik mühitinin getdikcə mürəkkəbləşməsi, dövlətləri silahlı qüvvələrini yalnız daxili ehtiyaclara deyil, həm də qlobal əməkdaşlıq sistemlərinə uyğun şəkildə formalaşdırmağa vadar edir.
Beynəlxalq standartlara cavab verən ordu modeli ilk növbədə çevik, peşəkar və şəffaf idarəetmə sisteminə malik olmalıdır. Burada NATO və BMT kimi təşkilatların müəyyən etdiyi prinsiplər – sülhə xidmət, mülki nəzarət, insan hüquqlarına hörmət və hərbi etik davranış əsas yer tutur. Ordunun struktur baxımından müasir tələblərə uyğunlaşdırılması, modulyar və çevik bölmələrin yaradılması ilə müşayiət olunmalıdır. Peşəkar zabit heyəti, daim hazırlıq vəziyyətində olan xüsusi təyinatlı qüvvələr və regionlara uyğun ixtisaslaşmış hissələr ordu quruculuğunda yeni mərhələnin əsasını təşkil edir.
Hərbi təlimlər də beynəlxalq səviyyədə uyğunlaşdırılmalı, zabit və əsgərlər beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan təlim proqramlarında iştirak etməlidirlər. NATO, ABŞ, Türkiyə və digər tərəfdaş ölkələrlə birgə təlimlər, mübadilə proqramları və beynəlxalq sülhməramlı missiyalar bu sahədə təcrübənin artmasına şərait yaradır. Əlavə olaraq, hərbçilərə humanitar hüquq, etik davranış kodeksi və mülki əhali ilə münasibət sahəsində nəzəri və praktiki biliklərin verilməsi vacib şərtdir.
Ordu texnologiyasının beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması isə bu prosesin ayrılmaz hissəsidir. Klassik döyüş texnikası ilə yanaşı, süni intellektlə çalışan sistemlər, pilotsuz aviasiya, elektron müharibə avadanlıqları, kiber müdafiə və rəqəmsal idarəetmə platformaları müasir ordunun ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilməlidir. Texniki təminatın NATO göstəricilərinə uyğun seçilməsi həm də birgə əməliyyatlarda iştirak imkanlarını genişləndirir.
Bütün bunlarla yanaşı, hüquqi baza və hərbi sahədə insan hüquqlarının qorunması məsələləri də beynəlxalq standartlara cavab verməlidir. Parlamentin və Ombudsman qurumlarının orduya nəzarət funksiyası, hərbi xərclərin şəffaflığı, korrupsiyaya qarşı tədbirlər və hərbçilərin sosial təminatı bu sahədə əsas göstəricilərdir. Eyni zamanda, hərbi əməliyyatlar zamanı beynəlxalq humanitar hüququn prinsiplərinə əməl olunması, müharibə qanunlarının pozulmasına qarşı effektiv nəzarət sisteminin yaradılması vacibdir.
Azərbaycan üçün bu istiqamətdə atılan addımlar xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Vətən Müharibəsindən sonra qazanılan təcrübə, ordu quruculuğunda yeni mərhələyə keçidi zəruri etmişdir. Bu mərhələdə Silahlı Qüvvələrimizin beynəlxalq təcrübədən bəhrələnməsi, tərəfdaş ölkələrlə əməkdaşlığın genişləndirilməsi və beynəlxalq missiyalarda aktiv iştirakı ölkəmizin hərbi imicinə və təhlükəsizlik arxitekturasına müsbət təsir göstərir.
Nəticə etibarilə, ordu quruculuğunun beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması sadəcə texniki və struktur məsələsi deyil – bu, bir dövlətin dünyaya baxış bucağını, təhlükəsizlik strategiyasını və beynəlxalq öhdəliklərə sadiqliyini ifadə edən çoxşaxəli bir prosesdir. Bu yolda atılan hər addım, həm döyüş qabiliyyətini, həm də sülhə xidmət etmə potensialını artırır.
Bakıxanov qəsəbəsi, 107 nömrəli tam orta məktəbin
tarix müəllimi Günel Kərəmova