Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Səudiyyə Ərəbistanın "Əl-Ərəbiyyə telekanalına müsahibə verib. Dövlətimizin başçısının müsahibəsi avqustun 26-da həmin telekanalda yayımlanıb. Bu müsahibə ABŞ Prezidenti Donald Trampın vasitəsilə Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanmış razılaşmadan sonrakı dövrə təsadüf edir.
Prezident İlham Əliyev müsahibəsində bildirdi ki,avqustun 8-də Vaşinqtonda baş verən hadisələr ,əslində ,qarşıdurmanın və gərginliyin sonu deməkdir.Uzun illərdir ki,biz Ermənistanla müharibə vəziyyətində idik.O zaman Azərbaycan çox zəif idi,ordumuz yox idi.Beləliklə,ərazimizin təxminən 20 faizi Ermənistan tərəfindən işğal olunmuşdu.Nəticədə bir milyon qaçqın və məcburi köçkünümüz var idi.Yəni,Azərbaycanın həmin vaxt 8 milyon nəfər əhalisi var idi,onların bir milyonu yurd- yuvasından didərgin düşmüşdü.Birinci Qarabağ müharibəsi 1994-cü ildə atəşkəslə başa çatdı və 2020-ci ilə qədər davam edən sonsuz və gördüyümüz kimi,mənasız danışıqlar prosesində iştirak etdik.Bu proses 2020-ci ilədək davam etdi.2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsi başladı və biz beynəlxalq səviyyədə tanınmış əraziləri azad etdik.Müxbirin Cənab Prezidentə ünvaladğı suallardan biri də,Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı idi.Cənab Prezident cavabında bildirdi ki, mən bu suala cavab vermək üçün bir az tarixə nəzər salmalıyam və tamaşaçılara izah etməliyəm ki,necə oldu Azərbaycan iki yerə bölündü.Bu,Azərbaycanın sovetləşməsinin ilk aylarında baş verdi.1917-ci ildə Rusiya imperiyası süqut etdikdən sonra Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaradıldı.Bu 1918-ci ilin mayında qurulan və müsəlman dünyasında ilk demokratik respublika idi.Lakin o,yalnız 1920-ci ilin aprel ayınadək mövcud oldu-həmin vaxt Rusiya ordusu Azərbaycana daxil olaraq işğal etdi.Cəmi bir neçə ay sonra –həmin ilin noyabrında sovet Rusiyası qərar qəbul etdi ki,Zəngəzuru-bizim" Qərbi Zəngəzur" adlandırdığımız ərazini Azərbaycandan alıb Ermənistana verilsin.Bununla da Azərbaycan iki yerə bölündü:əsas hissə və Naxçıvan.Qərbi Zəngəzur isə onların arasında qaldı.
Sovet dövründə bu ,problem deyildi, çünki sərhədlər yox idi.Amma Ermənistan Azərbaycana qarşı təcavüzə başlayandan sonra bu əlaqə xəttini kəsdi. Ermənilər dəhlizi bağladılar. Bu gün Naxçıvana getmək üçün ya təyyarə ilə uçmalıyıq,ya da avtobus və ya avtomobillə İran ərazisindən keçməliyik.Bu çox narahatlıq və problemlər yaradır.İkinci Qarabağ müharibəsi bizim Qələbəmizlə başa çatdıqdan sonra bu yolu zorla ələ keçirə bilərdik.Təxminən beş il ərzində bu əlaqə xətləri ilə bağlı danışıqlar apardıq.Bu müddət ərzində Naxçıvanla birləşmək üçün Ermənistan sərhədinədək dəmir yolu tikməyə və magistral yollar salmağa başladıq.Magistral yol layihələrinin ,eləcə də dəmir yolunun ola bilsin gələn il hazır olacağını gözləyirik.Prezident Tramp və onun komandası prosesə cəlb olunduqda,vasitəçilik etmək istəyəndə biz onlara belə mesaj verdik:Zəngəzur dəhlizi fəaliyyətə başlamalı və təhlükəsiz olmalıdır,güclü təhlükəsiz zəmanətləri olmalıdır.Tramp administrasiyası bu qanuni narahatlığı doğru şəkildə qəbul etdi və bunun nəticəsində TRIPP meydana gəldi.Prezident Tramp Zəngəzur dəhlizinə öz adını verdikdən sonra əminəm ki,bu layihə çox yaxın zamanda reallaşacaq.Bu gün Orta Dəhlizin bir qolu -Asiyadan Xəzər dənizi üzərindən gedən yol Azərbaycandan Gürcüstana,Türkiyəyə və sonra Avropaya,həmçinin Gürcüstan limanlarına çıxır.Bu,Asiyanı Avropaya Azərbaycanın ərazisindən birləşdirən yeganə yoldur.Zəngəzur dəhlizi və ya TRIPP isə alternativ yaradacaq.Azərbaycanın ərazisi vasitəsilə Asiyadan Avropaya daşınan yüklərin həcminin hər il artdığını nəzərə alsaq,əminəm ki,Zəngəzur dəhlizi qitələri birləşdirən vacib nəqliyyat əlaqəsi olacaq.
Balaxanı qəsəbəsi, 69 saylı tam orta məktəbin
Tarix müəllimi Səfərova Rumiyyə
