Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin incisi sayılan Ağdam uzun illər işğal altında qaldı. On illərlə bu şəhərin küçələrində sükut hökm sürdü, evlər dağıldı, həyatlar yarımçıq qaldı. Lakin Vətən müharibəsində qazanılan tarixi Zəfər ilə bu sükut pozuldu, Ağdam azad nəfəs aldı. Bu gün həmin torpaqlarda həyat yenidən doğulur, viran yerlərdə tikinti səsi eşidilir, ümidlər gerçəkliyə çevrilir. Ağdamın yenidən dirçəlişi yalnız bir şəhərin bərpası deyil, həm də milli iradənin vətənpərvərlik təntənəsidir.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2022-ci il 16 avqust tarixli Qərarı ilə təsdiq olunmuş “Ağdam şəhərinin 2040-cı ilədək inkişafına dair Baş planı” Qarabağda həyata keçirilən bərpa prosesinin ən mühüm mərhələlərindən biridir. Bu plan işğaldan azad olunmuş ərazilər arasında ilk təsdiqlənən sənəd kimi xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Baş plan Ağdamın gələcək inkişafını uzunmüddətli, davamlı və dayanıqlı perspektivlə əhatə edir. Ağdam şəhəri 2040-cı ilə qədər 100 min nəfərə qədər əhali üçün nəzərdə tutulmuşdur və bu, bölgənin sosial-iqtisadi inkişafına böyük töhfə verəcək. Planın əsas prioritetləri arasında yaşayış sahələrinin müasirləşdirilməsi, sənaye zonalarının inkişafı, təhsil və səhiyyə obyektlərinin yaradılması, ictimai nəqliyyat və kommunal xidmətlərin təkmilləşdirilməsi durur.
Ağdamın mərkəz hissəsi tarixi və mədəni irsə hörmətlə yanaşmaqla yenidən formalaşdırılır. Şəhərin rəmzi sayılan Ağdam Cümə Məscidi ətrafında yeni mədəniyyət və ictimai mərkəzlər yaradılır. Bu ərazi yalnız dini məkan deyil, həm də milli kimliyin, tarix və mənəvi dəyərlərin qorunduğu bir simvol olacaq.
Baş plana əsasən, şəhər altı funksional zona üzrə formalaşacaq: yaşayış, sənaye, xidmət, sosial, rekreasiya və inzibati zonalar. Hər biri müasir standartlara uyğun planlaşdırılıb. Yeni yollar, körpülər, parklar, məktəblər, idman kompleksləri, xəstəxanalar və ictimai binalar Ağdamın simasını tamamilə dəyişdirəcək.
Ağdamın sənaye parkı bölgədə iqtisadi canlanmanın əsas dayaqlarından biri olacaq. Burada müxtəlif istehsal müəssisələri yaradılacaq, texnologiya və innovasiya sahələri inkişaf etdiriləcək. Bu, həm bölgədə məşğulluğun artmasına, həm də yerli istehsalın güclənməsinə şərait yaradacaq.
Ağdamın inkişaf konsepsiyasında “yaşıl enerji” və “ağıllı şəhər” anlayışları əsas yer tutur. Şəhərdə günəş panelləri, enerji qənaətli işıqlandırma sistemləri, velosiped yolları və alternativ nəqliyyat vasitələri nəzərdə tutulur. Yaşıllıqların bərpası və parkların salınması ekoloji mühitin qorunmasına xidmət edir.
Layihəyə əsasən, Ağdamın 30 faizdən çox ərazisi yaşıllıq zonası kimi planlaşdırılıb. Şəhərin girişində salınacaq Böyük Ağdam Parkı, süni göllər, yürüş yolları və istirahət sahələri həm ekoloji balansı qoruyacaq, həm də sakinlərə rahat həyat mühiti yaradacaq.
Baş plan çərçivəsində Ağdamda yeni məktəblər, uşaq bağçaları, universitet filialları və mədəniyyət mərkəzləri tikilir. Bu, bölgənin insan kapitalının inkişafı və gələcək nəsillərin formalaşması üçün vacibdir. Mədəniyyət mərkəzlərində teatr, konsert zalları və sərgi salonları fəaliyyət göstərəcək, yerli və milli mədəni irs qorunacaq və tanıdılacaq.
Ağdamda sağlamlıq sektoruna da xüsusi diqqət yetirilir. Müasir xəstəxanalar, poliklinikalar və ixtisaslaşmış tibbi mərkəzlər sakinlərin rahatlığını təmin edəcək.
“Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində Ağdam təkcə fiziki olaraq yenidən qurulmur, həm də insanlara doğma yurdlarına qayıtmaq imkanı təqdim olunur. Ərazilərin minalardan təmizlənməsi, infrastruktura qoyulan investisiyalar və yeni mənzillərin inşası insanların həyatını yenidən formalaşdırır.
Artıq yüzlərlə ailə Ağdama köçürülüb və yeni mənzillərlə təmin olunub. Məktəblər, bağçalar və tibb məntəqələri fəaliyyətə başlayıb. İnsanlar illər sonra doğma torpaqlarında yenidən həyat qurur, uşaqlar yeni məktəblərdə təhsil alır, küçələrdə uşaqların gülüş səsləri eşidilir.
Ağdamın iqtisadi dirçəlişi təkcə şəhər üçün deyil, bütün Qarabağ və Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün mühüm töhfə olacaq. Sənaye, xidmət və turizm sektoru şəhərin inkişafında önəmli rol oynayacaq. Yeni iş yerləri, ixrac imkanları və investisiya layihələri bölgəyə iqtisadi stabillik gətirəcək.
Ağdam həmçinin regional turizm mərkəzi kimi formalaşacaq. Tarixi abidələr, təbii gözəlliklər və mədəni tədbirlər turistlərin diqqətini cəlb edəcək, şəhərin iqtisadiyyatına əlavə gəlir gətirəcək.
Ağdamın yenidən qurulması bir şəhərin bərpası deyil, Azərbaycan xalqının iradəsinin, milli birliyinin və qürurunun təntənəsidir. Bu torpaqlarda aparılan hər bir tikinti işinin arxasında həm şəhidlərin qanı, həm də xalqın gələcəyə inamı dayanır.
2040-cı ilə qədər Ağdamın ölkənin dördüncü ən böyük şəhəri kimi formalaşması planlaşdırılır. Bu, həm iqtisadi, həm sosial, həm də mədəni baxımdan böyük nailiyyət olacaq. Ağdam Qarabağın inkişaf mərkəzinə, azad edilmiş ərazilərin dirçəliş simvoluna çevriləcək.
Ağdam bu gün təkcə xəritədə bərpa olunan bir şəhər deyil — o, ümidlərin, səbrin və milli iradənin canlı abidəsidir. Viran olmuş küçələrdə yenidən həyat başlayır, daşdan hörülən divarların arxasında gülüş, işıq və gələcək doğulur.
Azərbaycan dövləti və xalqı bu dirçəlişin bir parçasıdır. 2040-cı ilə doğru addımlayan Ağdam artıq təkcə bir coğrafi məkan deyil — o, yenidən doğulan Azərbaycanın simasıdır.
Sabunçu qəsəbəsi, 170 nömrəli tam ümumtəhsil məktəbinin
Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi Lalə Şükürova
