2020-ci ildən etibarən bir çox ölkələrdə yeni infeksiya dalğalarının başlaması ilə hökumətlər siyasət tədbirlərini ardıcıllıqla həyata keçirmək imkanlarının məhdudluğu ilə üzləşirlər. Milli, regional və yerli hökumətlər böhranı idarə etmək və qəsa vaxtda bundan çıxmaq üçün çoxşaxəli tədbirlər həyata keçirməyə çalışdılar. Lakin qlobal təhlükə halına gələn pandemiyaya qarşı hökumətlər bütün cəbhələrdə eyni vaxtda və sinxron hərəkət etməlidirlər. Bu çeviklik və uyğunlaşma ehtiyacı hökumətləri çoxsəviyyəli idarəetmə sistemlərinə yenidən baxmağa və regional inkişaf prioritetlərini yenidən qiymətləndirməyə vadar etdi. COVID-19 pandemiyası hökumətləri dərhal maksimum regional inkişaf və idarəetmə siyasəti rıçaqlarını aktivləşdirməyə çağırdı. O, daha sonra böhranın idarə edilməsi və bərpası üçün məkana əsaslanan yanaşmanın zəruriliyini vurğuladı. O, hökumət və qeyri-hökumət subyektləri arasında koordinasiya, məsləhətləşmə və əməkdaşlıq yanaşmasının vacibliyini göstərdi. Bu böhran həm də dövlət qurumlarına inamın – təkcə böhranın idarə edilməsi üçün deyil, həm də sağlamlıq nəticələri üçün – oynadığı əsas rolu və maraqlı tərəflər və vətəndaşlarla effektiv ünsiyyətin gücünü ortaya qoydu. COVID-19 böhranı regional inkişaf siyasətinin formalaşmasında yeni tendensiyaları aşkar edir və sürətləndirir, belə ki, böhran regional dayanıqlığın olmamasına yeni işıq saldı və mövcud zəif cəhətləri, o cümlədən səhiyyə və digər sahələrdə olan, eləcə də paytaxt və kənd yerlərində rəqəmsal boşluqları gücləndirdi. Bir çox ölkələrdə bu, onillik üstəgəl regionlara və bələdiyyələrə az sərmayə qoyulmasının nəticələrini gündəmə gətirib. Bu zəifliklərin orta uzunmüddətli perspektivdə də davam etməsi riski vardır. COVID-19 böhranı rəqəmsallaşma və aşağı karbonlu iqtisadiyyata keçid imperativi kimi bir neçə meqatrendləri əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirdi. Uzaqdan işin artması şəhər və kənd yerləri arasında məkan tarazlığı üçün oyun dəyişdirici ola bilər ki, bu da regional inkişaf siyasətinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. COVID-19-un icmalara, regionlara və ölkələrə differensial təsiri davamlılığın necə artırılması və gələcək sağlamlıq, iqtisadi, sosial və ya iqlimlə bağlı şoklara necə daha yaxşı hazırlaşmaq barədə daha geniş müzakirələrə ilham verir. Bütün səviyyələrdə hökumətlər insanların harada yaşamasından asılı olmayaraq daha əlçatan əsas xidmətləri nəzərdən keçirməyə və ya yenidən nəzərdən keçirməyə, rəqəmsal fərqləri azaltmağa və xalis sıfır karbon emissiyasına nail olmağın yollarına yönəldilir.

Qlobal əhalini COVID-19-a qarşı peyvənd etmək koronavirus böhranının qarşısını almaq üçün yeganə uzunmüddətli strategiyadır. Peyvənd kampaniyaları 2020-ci ilin dekabrında başladı və 2021-ci ilin birinci rübündə gücləndirildi. Bununla belə, onlar bütün ölkələrdə əhəmiyyətli logistik problem yaradır və əhəmiyyətli ərazi və çoxsəviyyəli idarəetmə təsirləri daşıyır. 10 may 2021-ci il tarixinə İƏİT ölkələrində əhalinin 12%-i qismən, 15,8%-i isə tam peyvənd olunub, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə bu göstərici 2,5% və 1,6%-dir. Dünya üzrə əhalinin 4,2%-i və 4,1%-i müvafiq olaraq qismən və ya tam peyvənd olunub. Qlobal pandemiyadan çıxış strategiyası olan peyvəndlənmə səviyyəsi hal-hazırda Azərbaycanda qənaətbəxş vəziyyətdədir.

COVİD-19 qlobal səyləri çərçivəsində pandemiyaya qarşı mübarizə üzrə Azərbaycan hökuməti 5 milyon ABŞ dolları məbləğində ianə etmişdir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının baş direktoru 23 Mart 2020-ci il tarixli məktubunda ölkəsinin COVİD-19 qlobal cavab tədbirlərinə verdiyi töhfələrə və pandemiya ilə mübarizə üçün Azərbaycanda həyata keçirilən tədbirlərə görə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə minnətdarlığını bildirib. Azərbaycan həmçinin texniki və tibbi təchizat, maliyyə yardımı, nəqliyyat təyyarələrinin təqdim edilməsi və s. daxil olmaqla, ikitərəfli əsasda zərər çəkmiş 30-dan çox ölkəyə təcili humanitar yardım göstərmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidentin 19 Mart 2020-ci il tarixli Fərmanı koronavirusun pandemiyasının Azərbaycan iqtisadiyyatına mənfi təsirini, makroiqtisadi sabitliyi, məşğulluğu və sahibkarlığı azaltmaq üçün bir sıra tədbirləri tənzimləyir. Qlobal pandemiyaya qarşı mübarizədə növbəti addım kimi artıq Azərbaycanda tibbi maskalar, eləcə də birdəfəlik qoruyucu geyim, dezinfeksiya vasitələri, və s. bu gün yerli səviyyədə istehsal olunur. Qeyd edək ki, maliyyə dəstəyi proqramları Azərbaycan iqtisadiyyatının Koronavirus pandemiyasından zərər çəkmiş sektorlarında sahibkarlara dəymiş ziyanın ödənilməsinə və əmək haqlarının ödənilməsinə yönəlib. Ölkə üzrə

zərərçəkmiş; - Pandemiya nəticəsində mənfi təsirə məruz qalmış sektorlarda çalışan 300 000 fərdi sahibkara 80 milyon manat maliyyə dəstəyi, eləcə də 300000 muzdlu işçinin əməkhaqqının ödənilməsinə 215 milyon manat məbləğində maliyyə dəstəyi verilmişdir. Bundan əlavə, 2020-ci ildə Sahibkarlığın İnkişafı Fonduna 50 milyon manat məbləğində əlavə vəsaitin ayrılmışdır.

Ölkə üzrə aparılan islahatlar pandemiyadan sonrakı dövrdə yeni iqtisadi artım modelinin tətbiqi üzrə tədbirlərin görülməsinə yönəlib. Tikinti, mədənçıxarma, neft-kimya sənayesi, rəqəmsal iqtisadiyyat, nəqliyyat, ticarət, logistika, telekommunikasiya, kənd təsərrüfatı və emal sənayesi və daxili turizm ölkənin iqtisadi siyasətinin əsas prioritetlərindəndir.

Dövlət əmlakının idarə edilməsi sisteminin təkmilləşdirilməsi istiqamətində aparılan islahatlar çərçivəsində şirkətlərin dövlət adından vahid mərkəzdən idarə olunması, onların fəaliyyətinin, o cümlədən investisiya proqramlarının şəffaflığının və iqtisadi səmərəliliyinin artırılması, rəqabət qabiliyyətinin təmin edilməsi məqsədilə Dövlət İnvestisiya Holdinqinin yaradılmışdır. Bundan əlavə, tikinti sektorunda strateji layihələrin işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsinin yeni mexanizminin yaradılması məqsədilə şəhər və rayonların inkişafının sürətləndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Tikinti Korporasiyası yaradılmışdır. Korporasiya strateji layihələr portfelinin uzunmüddətli idarə olunmasını, yeni layihələrin hazırlanmasını, investorların cəlb edilməsini və pilot layihənin həyata keçirilməsini təmin etmişdir. Nəhayət, dövlət-özəl partnyorluğunun genişləndirilməsi üçün əlverişli mühit yaratmaq məqsədilə müvafiq qanunvericiliyə dəyişikliklər etmişdir.

Bütövlükdə, hələ də davam edən pandemiya vəziyyətində ölkədə aparılan islahatlar əhalinin sağlamlıq vəziyyətinin qorunması və yaxşılaşdırılması ilə yanaşı, məşğulluğun qorunmasına və iqtisadi artımın olmasına istiqamətləndirilmişdir.

Maştağa qəsəbəsi, 128 saylı tam orta məktəbin

müəllimi Elçin Hüseynov