Cəmi bir həftə öncə Ağdam, Füzuli və Cəbrayıla səfər etmək imkanını fövtə vermişdim. Səbəb isə bu idi ki, bir həftə sonra növbəti səfər Zəngilan və Qubadlıya olacaqdı və mənə seçim etmək şansı yaradılmışdı. Seçdim!

Görüş yeri

Həmin bir həftəni iplə dartmışdım sanki. Hər gün ən azı iyirmi dəfə saata baxıram...Vaxt getmir...Eynən əsgərlikdəki kimi...
Və nəhayət vədə yetişir. 25 dekabr 2020-ci il. Vədələşdiyimiz yerdə səfər heyətiylə görüşürük. Səhər saat 6-ya qalır. Bakının vazkeçilməzi külək və yüngülvari şaxtaya bənzər nəsə hiss edirəm. Hiss olunur ki, yolçuluq bizə maraqlı sürprizlər vəd edir. Məsələn, neçə gündür Bakıda az qala bezdiyimiz yağışın daha bolunu, gurunu və son illər görməyə həsrət qaldığımız qar...
Hər kəs yerindədir. Bakıdan çıxırıq və yolüstü “bazarlığımızı” etdikdən sonra üzü Zəngilan və Qubadlıya doğru.
Plana əsasən əvvəlcə Zəngilana getməliyik. Əvvəlcə Zəngilana getməyimiz çox yaxşı oldu, Qubadlıda daha çox vaxt keçirə biləcəyəm-ürəyimdə düşünürəm...

Həmkar olsaq da, yol yoldaşlarımla demək olar ki, ilk səfərimdir. Samir İsayev bizdən daha təcrübəlidir. Bu mənada ki, o, artıq son bir ayda yanılmıramsa üçüncü dəfədir ki, Qarabağa səfər edir. Könül Cəfərli və Cəmilə xanım isə mənim kimi Qarabağ səfərinin debütantları hesab edilir. Digər yoldaşlarımızla isə qarşıdakı sətirlərdə tanış olarıq...

“Jiquli”də gəzən divan...

...Yolu yarılamışıq. Artıq necə deyərlər, hamı açılışıb, arabir ənənəvi yol zarafatları da öz yerində. Sürücümüz Riyad bəy qarşıdan üstündə divan olan “Jiquli”ni göstərib deyir ki, artıq dördüncü səfərdir eyni maşın və eyni mənzərəylə qarşılaşıram. Ardınca əlavə edir: “Deyəsən bu kişi hər səhər bu divanı gəzdirir. Hər dəfə eyni vaxtda qarşıma çıxır”. Gülüşürük... Zatən uzun yolçuluğun qaydası bu. Danışıb gülməsən nə yol, nə vaxt getmir...


...Birinci kəndin mərkəzinə gedərəm, sonra məktəbimizə qalxaram, sonra məscidə, ordan isə evimizə-yolboyu beynimdən, düşüncəmdən kino lenti kimi bəlkə əlli dəfə keçirirəm bu cümlələri. Fikrimdə var ki, əgər həyətimizdəki qoz indiyə qalıbsa, iş yoldaşlarıma, tanışlarıma da pay gətirəcəyəm. Hə, bir də evimizin arxasında bir köz ütüsü var idi. Uşaqlıqda o ütüdən həm “tank”, həm də “maşın” kimi istifadə edirdim. Düşünürəm ki, bəlkə də elə axırıncı dəfə harada oynayıb tullamışamsa yerindədir... Axı nəyinə lazımdır erməninin o ütü?

Zəngilan və Füzuli

... Füzuliyə çatırıq. Hərbçi və polislərimizin yoxlamasından sonra işğaldan yenicə azad edilmiş yerlərə daxil oluruq. Müşahidələrimdən belə qənaətə gəldim ki, Füzuli və Cəbrayıl təbiəti ilə bir-birinə oxşadığı kimi viranə qalmış yurd yerləri də sanki əkizdirlər. Evlərin əskəriyyəti çay daşlarıyla tikilib. Cəbrayılın Füzulidən yeganə fərqi Araz qırağı kəndlərdə yolboyu uzanan üzüm kələsərləridir. Əkin sahələrinin isə yenicə şumlandığını görməmək mümkün deyil. Deyilənə görə, bu yerlərin şumlanmasında İranın Cəbrayılla üzbəüz kəndlərinin sakinləri də ermənilərə canı-dildən kömək edirmişlər. İrəliləyirik...Soltanlı, Əmirvarlı, Mahmudlu kəndləri... Və Zəngilan yazılan lövhəni görüncə həyəcanım bir az da artır. Çünki növbəti dayanacağa cəmi bir addım qalır. Düz 27 il 3 ay 25 gündən sonra qovuşacağıq...
Zəngilan deyiləndən gözəlmiş

Bu arada deyim ki, Zəngilan rayonu haqqında danışılandan daha gözəl imiş. Yolboyu yaşıllıqlar, yarpaqlarını “itirmiş” budaqları meyvəsinin ağırlığından az qala yerə dəyən xurma ağacları, Araz çayı...
Mincivan qəsəbəsindəyik. Sərhədçilərimizlə görüşürük. Bizə bələdçilik edirlər. Yolüstü bir evə baş çəkirik. Hiss edilir ki, burada sentyabr ayına qədər yaşayış olub. Hətta həyətin girəcəyindəki əl damını avtomobil təmirxanası kimi istifadə ediblər. Zəngilan xurmasından və narından ilk dəfə məhz bu həyətdə dadıram...

Vejnəlinin burma-burma yolları...

Yolumuz məşhur Vejnəli yatağındadır. O Vejnəli yatağı ki illərlə istismara məruz qalıb. Amma yoldan aydın olur ki, bizi burdan elə daha çətin yollar gözləyir. Ona görə də maşınımızı dəyişib hərbçilərin idarə etdiyi maşınla davam edirik. Yüksəklik getdikcə artır, elə həyəcanımız da. Çünki Vejnəliyə gedən yol Ağsu dolaylarına, Gədəbəylə Şəmkiri birləşdirən Yasamal dağı dolaylarına şükr oxutdurmaq gücündədir. Yeri gəlmişkən, hərbçilərimizin dediyinə görə, Vejnəliyə 27 il sonra səfər edən ilk jurnalistlər məhz bizik.
Aramızda ən çox həyəcan keçirən isə Cəmilə xanımdır. Belə olan halda həyəcanı büruzə vermək yersizdir. Çünki onu az da olsa sakitləşdirən bizim nisbətən təmkinli olmağımızdır. Özümü elə aparıram ki, Vejnəli yolu öz ləhcəmizlə desək, heç vejimə də deyil. Ancaq dilimin altında ivrit, yapon və digər çətin öyrənilən dillərdə dualar zikr etdiyimin fərqindəyəm. Təbii ki, zarafatdır. Amma yolçuluq bir az da davam etsə, pis fikir deyil. Uzun və ağır yolçuluqdan sonra Vejnəliyə yetişirik. Havanın qaralmağına maksimum bir saat qalır. Bacardığımız qədər daha çox hərbçimizlə həmsöhbət olmalı, daha mox informasiya toplamalıyıq.

Ayağımızın altındakı erməni postu

Hərbçilərimiz bizə aşağıdakı erməni postlarını göstərirlər. Heç bir mübaliğəsiz filansız erməni postu bizim əsgərimizin ayağının altında yerləşir. Soruşuruq ki, qarşı tərəfdən hər hansı təxribat olurmu? Çox maraqlı cavab alırıq. Sən demə, məğlub ordunun əsgərləri boş vaxtlarında öz ərazilərində ovla məşğul olurmuşlar. Hansı gününüzə?- içimdən keçən sual.


DSX-nın Çevik Hərəkət Qüvvələrinin hərbi qulluqçusu, Baş leytenant Murad Abbasov deyir ki, Vejnəlidəki postlar bu ərazinin erməni işğalından təmizlənməsində şücaət göstərmiş hərbçilərimizin adlarını daşıyır:

“Zəngilan rayonu Vejnəli qəsəbəsinin, həmçinin burada yerləşən strateji obyektlərdən ən vacibi olan qızıl mədəninin azad olunmasında biz və bizim bölmələrimiz iştirak etmişdir. Bu ərazilərdə çox qızğın döyüşlər getdi. Ermənlər bu əraziləri qəti surətdə vermək istəmirdilər. Bu döyüşlərdə bizim tabordan səkkiz nəfər şəhidimiz oldu. Döyüşlər gedən ərazilərdə təyin olunmuş postlara şəhidlərimizin adı verilib. Hazırda yerləşdiyimiz post isə buranı azad edən baş leytenant Ülvi Aslanovun şərəfinə “Aslan postu” adlandırılır. Şükür ki, özü hazırda sağ-salamatdır, xidmətini davam etdirir, DSX rəisi tərəfindən təltif edilib. İstənilən hava şəraitində postda sayıq xidmət aparılır, dövlət sərhədi tam sayıqlıqla mühafizə edilir. Həmçinin postların təminatı, şəxsi heyətin isti yeməyinin, geyimlərinin çatdırılmasında heç bir problemimiz yoxdur. Hər kəs xidmətindən razıdır, mənəvi-psixoloji hazırlığımız çox yüksəkdir”.

Sizi tam səmimiyyətimlə inandırıram ki, yazacağım cümlələrdə zərrə qədər mübaliğə yoxdur. Hərbçilərimizin gözündə elə bir əzm, iradə, özünəinam hiss edilir ki, bu dəqiqə dünyanın istənilən ordusuna qarşı mübarizə aparmağa hazırdırlar sanki. Hətta nəticə nə olsa belə buna hazırdırlar.

...Toran çalır, hava qaralır, görünməyən günəş olan-qalan işığına da götürüb yoxa çıxmaq üzrədir. Tədricən aşağı düşməliyik. Əvvəlcə Mincivana, sonra Zəngilanın mərkəzinə və oradan Qubadlıya...

Qaranlıq düşür, ümidlərim getdikcə azalır. Doğrudanmı 27 il 3 ay 25 gündən sonra da alınmayacaq?

...alınmır. Ərazidə Ermənistanın mərkəzi hakimiyyətinə tabe olmayan bir neçə erməni diversantın gizlənməsiylə bağlı xəbərlər var. Qayıtmalı oluruq...
Gecə saat 3 tamamdır. Bakıya Qubadlısız yarımçıq reportajla qayıdıram...









İntiqam VALEHOĞLU
Bakı-Zəngilan-Bakı