Ərşad Hüseynov: “Bu qərarın müsbət tərəfi yoxdur, əlavə xərc deməkdir”Hesablama Palatası şəxsi istifadədə olan avtomobillərə əmlak vergisinin tətbiq edilməsini təklif edir.Palatanın təklifində göstərilir ki, fiziki şəxslərə məxsus avtonəqliyyat vasitələrin əmlak vergisi vergitutma siyahısına daxil edilsin.Hesablama Palatası Azərbaycanda kiçik mühərrik həcmli nəqliyyat vasitələri üzrə əmlak vergisindən azad olma, eyni zamanda müəssisələrin balansında olan maşınların əmlak vergisi ödənişi ilə bağlı dəyişikliklərin edilməsi təklifilə çıxış edir.
Təklifdə həmçinin bildirilir ki, əmlak vergisi kiçik mühərrik həcmli nəqliyyat vasitələrinə tətbiq edilməyəcək.Kiçik mühərrikli avtomobil dedikdə, mühərrikinin həcmi 50 kub/sm-dən 1500 kub/sm-dək olan nəqliyyat vasitələri nəzərdə tutulur. Belə nəqliyyat vasitələrinə moped, motosiklet və kiçik həcmli bəzi avtomobillər aid edilir. Ekspertlər hesab edir ki, əgər bu vergi tətbiq edilərsə, əhali üçün əlavə xərc yaranmasına səbəb olacaq.Bu isə, xüsusilə avtomobil bazarında ciddi təlatüm yaradacaq.Əsas problemlər bahalı, mühərrik gücü yüksək olan avtomobillərdə yaranacaq.Belə ki, əhalinin böyük hissəsi avtomobil almağa maraq göstərməyəcək və nəticədə bazarlarda avtomobil bolluğu yaranacaq.Vergini ödəmək gücündə olmayan hər kəs avtomobilini satışa çıxaracaq.Bu da avtomobillərin ucuzlaşmasına səbəb olacaq.
Digər tərəfdən iqtisadçılar hesab edir ki, bu büdcədə yaranan maliyyə problemlərinin kompensasiya edilməsinə hesablanmış addımdır.Əgər belə bir sistem tətbiq olunarsa, bu büdcəyə kifayət qədər vəsait daxil olmasına səbəb olacaq.İqtisadçılar bu qərarın tətbiq olunmasının effektli olmayacağını da bildirirlər.Belə ki, bütün sahələrə vergi tətbiq etməklə yaranan maliyyə böhranında çıxmaq mümkün deyil.Burada əhalinin gəlirlərinin xərclərinə adekvat olmamasını da nəzərə almaq lazımdır.Ekspertlər vurğulayır ki, bu cür vergilərin tətbiq olunmasındansa, bəzi fəaliyyətsiz büdcə təşkilatlarının ləğv edilməsi daha məqsədəuyğun addım olardı.Bu büdcəyə daha böyük xeyir gətirər, nəinki əhalini əlavə xərclə yükləmək.
“Bahalı avtomobillərə maraq azalacaq”
Nəqliyyat üzrə ekspert Ərşad Hüseynov da “Cümhuriyət” qəzetinə şərhində deyib ki, bu qərar birbaşa olaraq dövlət büdcəsinə, avtomobil bazarına, əhalinin sosial vəziyyətinə təsir edən məsələdir: “Ümumi götürsək, bunun heç bir müsbət cəhəti yoxdur. Əgər bu qərar tətbiq olunsa, əhalinin əlavə xərcə düşməsinə səbəb olacaq.Əslində dünyada belə bir təcrübə var. Bir çox ölkələrdə avtomobillərə illik vergi tətbiq olunur.
Məbləğ də avtomobilin mühərrikinin gücünə görə təyin olunur.1 at gücünə təxminən 0.30-0.50 manat arası vergi nəzərdə tutulur.Amma digər tərəfdən də at gücü artdıqda avtomobilin dərəcəsi artır.Yəni, avtomobil nə qədər bahalıdırsa, vergi o qədər çox olur.Dünya ölkələrinin bəzilərində avtomobil vergilərinə müxtəlif güzəştlər də tətbiq olunur.Bəzi avtomobillər, bəzi kateqoriyalı insanlar var ki, onlara ümumiyyətlə, vergi tətbiq olunmur.Amma bütün hallarda bu avtomobil sahibi üçün əlavə xərc deməkdir. Dövlət büdcəsi üçün xırda da olsa, gəlir mənbəyi ola bilər. Təxmini hesablasaq, bununla dövlət büdcəsinə maksimum 50 milyon manat vəsait cəlb etmək olar.Hesab edirəm ki, bu dövlət büdcəsi üçün o, qədər də böyük məbləğ deyil”. Ekspert həmçinin bildirib ki, əgər avtomobillərə vergi tətbiq olunarsa, ilk növbədə bahalı avtomobillərə maraq azalacaq: “Bahalı avtomobil almaq istəyən şəxs düşünəcək ki, mən bunu istismar etsəm il ərzində 300 manat ziyana düşəcəm, bu mənə lazım deyil. Gedib daha ucuz avtomobil alacaq.Yəni, kiçik, mühərrik gücü zəif olan avtomobillərə maraq xeyli azalacaq”.
