Ölkə başçısının imzaladığı “Məcburi köçkünlər və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün vahid aylıq müavinətin müəyyən edilməsi haqqında” fərman müzakirələrə səbəb olub. Bəzi ictimaiyyət nümayəndələri bunu müsbət qarşılasalar da, eyni fikri bölüşməyənlər də az deyil. Fərmanda söhbət məcburi köçkünlər və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün yemək xərci müavinəti, habelə kommunal və digər xidmətlər üzrə dövlət büdcəsindən ödənişlər əvəzinə vahid aylıq müavinətin ödənilməsindən gedir.

“Yeni Müsavat” bunun üçün hökumətin bu ilin 1 yanvar tarixindən hər bir məcburi köçkün və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün 36 manat məbləğində vahid aylıq müavinəti müəyyən etdiyini yazır. Ekspertlər isə hesab edir ki, kommunal xidmətlərin və ərzaq məhsullarının sürətlə bahalaşdığı bir dövrdə bu ədalətli rəqəm deyil. Çünki bu, müavinətlə həm də məcburi köçkünlər bu ilə qədər adambaşına ay ərzində 150 kVt/saat elektrik enerjisindən, qış aylarında 45 kubmetr, yay aylarında 25 kubmetr olmaqla, təbii qazdan pulsuz istifadə etmək hüququndan da məhrum ediliblər. Bütün bunları nəzərə alsaq, verilən fərmanın məcburi köçkünlərin həyatına necə təsir edəcəyi mübahisə doğurur.

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədov qəzetə açıqlamasında sözügedən fərmanın verilməsini düzgün addım adlandırır: “Cənab prezidentin verdiyi bu fərman tamamilə düzgündür. Biz Milli Məclisdə də dəfələrlə bu barədə məsələ qaldırdıq. Çünki vəsaitlər ”Azəriqaz"a, “Azərişıq”a, “Azərsu”ya yönləndirilirdi. Həmin vəsaitlərin ödənilməsində problemlər yaranırdı. Ancaq indi birbaşa ünvanlı yardım veriləcək. İnsanlar biləcək ki, bu ay 36 manat alacaq. Burada həqiqət öz yerini tapacaq.

Məcburi köçkünlərlə bağlı məsələ əvvəl-axır öz yerini tapmalı idi. İstər “Qaçqınkom” rəhbərliyi, istərsə də rayon rəhbərləri birləşib bu siyahını təzələməli idilər. 25 ildir ki, bu söhbət davam edir. Bu müddət ərzində yeni nəsil yetişib. Bizdə isə məcburi köçkünlərin köhnə siyahısı qalıb. Onlar dəyişdirilməlidir. İndi Azərbaycanda elə məcburi köçkünlər var ki, ev-eşikləri, hər cür şəraitləri, vəzifələri var, ancaq hələ də o statusa malikdirlər. Bu vəsaiti o insanlar almalıdırlar ki, həqiqətən ona ehtiyacları var. Ancaq bəzi köçkünlər var ki, hökumətdən aldıqları evi kirayə veriblər, başqa yerdə evləri də var".

Deputatın sözlərinə görə, məcburi köçkün statusunda qalan insanların siyahısı və onlar haqqında məlumatlar dəqiq müəyyənləşdirilməlidir: “Qaçqınkom” və rayon icra hakimiyyətləri nəzərə almalıdır ki, ötən 25 il ərzində ölkədə vəziyyət kəskin dəyişib. İnsanlar işlə təmin olunublar, özlərinə ev alıblar, maddi vəziyyətləri düzəlib. O siyahını dəqiqləşdirmək lazımdır ki, dövlət məcbur köçkün statusu altında kimə gəldi vəsaitlərini xərcləməsin. Bu məsələlər prezidentin fərmanında öz əksini tapıb. Bu, vaxtında verilmiş bir fərmandır. Ünvanlılığı təmin edəcək, insanlar həmin 36 manatı alacaqlar, qaza, işığa və ya digər ehtiyaclara ödəyəcəklərini özləri müəyyənləşdirəcəklər.

Məcburi köçkün uşaqlara şamil olunan təhsillə bağlı güzəştlərə toxunulmayıb. Həmin qərar olduğu kimi qüvvədədir. Burada söhbət yalnız xidmətlərdən gedir".

İqtisadçı ekspert, Demokratiya və Rifah Hərəkatının sədri Qubad İbadoğlu isə hesab edir ki, bir çox məcburi köçkünlər üçün vahid aylıq müavinət onların maddi durumuna mənfi təsir edəcək: “Böhran və müharibə dövründə belə qərarı verən hökumət onun risklərini də gözaltına almalıdır. Hər bir sivil dövlətdə aztəminatlı və həssas qrupların qayğısına qalmaq üçün müxtəlif sosial, kommunal, nəqliyyat, tibbi, təhsil güzəştləri tətbiq edilir. Burada məqsədlərdən biri onların yaşayışını minimum səviyyədə təmin etmək olsa da , digəri də cəmiyyətdə təhlükəsizlik üçün potensial riskləri aradan qaldırmaqdır. Tarix göstərir ki, yoxsullar və yaşayış təminatı zəif olanlar sabitliyi daha çox pozurlar. Bunu əsas götürən bir çox ölkələrdə xüsusilə də böhran dövrlərində aztəminatlı və həssas qrupların sosial təminatı əlavə dəstək paketləri hesabına daha da gücləndirilir. Çünki böhranın daha çox ”vurduğu" təbəqə yoxsullar olur. Belə ki, böhran dövründə genişlənən struktur və tsiklik işsizliyin “qurbanlar”ı daha çox belə qrupların təmsilçiləri olurlar. Azərbaycanda isə əksinə, mövcud hakimiyyət hazırkı böhranın “yükü”nü aztəminatlı və həssas qrupların üzərinə qoyur".

İqtisadçının sözlərinə görə, 24-25 il bundan əvvəl yurdundan didərgin düşən məcburi köçkünlərin bir ailə üzvünə məxsus evdə məskunlaşması onun bu statusdan məhrum edilməsi üçün əsas sayıla bilməz: “Hazırda müəyyən edilən vahid müavinət hətta yetərli olmasa belə, yalnız kommunal xərcləri deyil, həm də ərzaq xərclərinin də qarşılanması üçün nəzərdə tutulub. Eyni zamanda məcburi köçkün harada yaşamasından asılı olmayaraq kommunal xərcləri ödəmək məcburiyyətindədir. Odur ki, hökumət xüsusilə də böhran və müharibə dövründə, nəinki məcburi köçkünlər, hətta ixtisaslı şəxslər üçün iş yerlərinin əlçatmaz olduğu indiki şəraitdə belə qərarlara rəvac verərkən onun risklərini də gözaltına almalıdır”.